Het maken van een familieopstelling is een vorm van psychotherapie die in West-Europa geherintroduceerd werd door de Duitser Bert Hellinger. Hij kwam als West-Europeaan in aanraking met deze werkwijze toen hij werkzaam was als missionaris in Zuid-Afrika. De werkwijze van Hellinger is de werkwijze van het zogenaamd systemisch werken. Therapeuten of coaches die systemisch werken trachten middels het opstellen van iemands systeem van herkomst niet direct zichtbare relaties tussen familieleden en de eventuele knelpunten daartussen te herkennen, erkennen en zo mogelijk weg te nemen.
Een familieopstelling is een therapeutische sessie waarbij een deelnemer een vraagstuk inbrengt waar hij of zij helderheid over wil krijgen. Voor de hoofdrolspelers in dat vraagstuk, vaak familieleden van degene die het vraagstuk inbrengt, worden andere deelnemers uitgekozen als ‘representant’. Deelnemers krijgen door de vragende deelnemer een plaats in het vertrek ten opzichte van de andere deelnemers, deels geholpen door de therapeut.
Er ontstaat zo een tableau-vivant dat achterliggende aspecten van het vraagstuk laat zien, door de opgestelde mensen te ondervragen over hun gevoelens en attitudes ten opzichte van elkaar en de situatie. Er komen verstrikkingen aan het licht (soms in eerdere generaties) die hebben geleid tot stagnatie in het huidige leven van de deelnemer. Vaak zijn die verstrikkingen onverwerkte gevoelens bij een persoon als gevolg van nare gebeurtenissen zoals het jong overlijden van een ouder of een kind, oorlogservaring, scheiding van ouders. Die onverwerkte gevoelens kunnen latergeborenen (kinderen) onbewust en onbedoeld belasten waardoor ze uit balans zijn. Aan de hand van eenvoudige instructies van de begeleider, brengen de representanten beweging in de stagnatie en kan er rust komen tussen de personen die de representanten vertegenwoordigen.
De effecten van de sessie zijn soms op korte, maar vaak op lange termijn merkbaar.